امروزه جهت حمله به یک ناو، در ابتدای امر باید از یک سیستم راداری و جنگ الکترونیکی قوی برخوردار بود. در غیر این صورت ناو مذکور از چند طریق به پدافند فعال و موثر خود می پردازد.

حمله زیر سطحی: از طریق جنگ الکترونیکی، انواع اژدر، هدفهای کاذب و منفجر شونده و نهایتا هلیکوپتر ضد زیر دریایی، حملات زیر سطحی دشمن خنثی می گردد.

حمله سطحی: این حملات عمدتا به وسیله موشکهای سطح به سطح شلیک شده توسط رزمناوهای دشمن و یا موشکهای ساحل به دریا صورت می گیرد که روش پدافندی متعارف در این حالت انجام می شود. یکی از این روش ها نیز سیستم پدافند نقطه ای فالانکس است.

توپ راداری پدافند نقطه ای فالانکس MK-15 CIWS :

سیستم سلاح MK-15 فالانکس (CIWS به معنای سیستم سلاح متوقف کردن دشمن می باشد) بر اساس دفاع نقطه ای و واکنش سریع، آتش موثر با توسل به سیستم اسلحه ۲۰ میلی متری خود برای برقراری امنیت کشتی های ایالات متحده در برابر تهدیدات موشکهای ضد کشتی که از دیگر سیستمهای دفاعی ناو عبور کرده اند می باشد.

فالانکس، به منظور مقابله با موشکهای کروز ضد کشتی و هواپیماهای بال ثابت در شعاع عمل کوتاه طراحی و در نظر گرفته شده است. عملکرد درگیری خودکار و از پیش برنامه ریزی شده فالانکس معمولا با تفکیک قسمتهای مستقل سیستم که هر کدام نقش خود را به خوبی ایفا می کنند می باشد. از قبیل ، جستجو و کشف هدف، ردیابی، ارزیابی تهدید دشمن، اکتساب داده ها، رهگیری، شلیک، انهدام هدف، ارزیابی تخریب دشمن و نهایتا وفرمان آتش بس.
فالانکس در سال ۱۹۷۷ بر روی ناو« موج بزرگ »آمریکا(USS Bigelow) مراحل تست آزمایشی خود را سپری کرد و از جنبه خصوصیات تعمیرات و نگهداری قابل اعتماد و اطمینان بود. تولید فالانکس در سال ۱۹۷۸ با سفارش خرید۲۳ دستگاه برای نیروی دریایی ایالات متحده (USN) و ۱۴ دستگاه فروش نظامی خارجی شروع شد. (مسلما فروش خارجی آن به یکی از دو کشور انگلیس و اسرائیل بوده است.)

فالانکس یک سیستم کامل سلاح جهت پدافند نقطه ای است و شامل اسلحه ای ۲۰ میلی متری که پدافند نهایی را در برابر اهداف پرنده وارد شونده به حریم ناو تامین می کند. این سیستم بدون مساعدت از دیگر سیستمهای ناو و بطور خودکار با اهدافی مانند موشکهای ضد کشتی سرعت بالا و هواپیماهای ارتفاع پائین که از پوشش پدافند اصلی ناو فرار می نمایند، درگیر می شود. بطوریکه این سیستم یکپارچه، اعمالی چون: جستجو، آشکار کردن، رهگیری، ارزیابی تهدید هدف، شلیک، برآورد تخریب و انهدام هدف را تا وقتی که فرمان توقف عملیات صادر شود به صورت خودکار انجام می دهد.
هر دستگاه در جایگاه خود با مونتاژسیستم کنترل آتش و یک زیر سیستم (Sub system) نصب می شود. زیر سیستم کنترل آتش سلاح مرکب است از: رادار جستجو جهت تجسس، ردیابی و کشف اهداف دشمن و راداررهگیر جهت نشانه روی سلاح در حین رهگیری یک هدف. سیستم کنترل آتش منحصر بفرد سلاح، هم اهداف وارد شونده را رهگیری می نماید و هم با صدور و زمان آتش رگبار خودکار گلوله هایش را بر روی هدف می ریزد. فالانکس توانایی تصحیح و تنظیم نشانه روی اهداف متحرک ( مانند موشکهای ضد کشتی هوا به سطح) را تا اصابت گلوله به هدف دارد.

(زیر سیستم) ساختار بکار گرفته شده در این اسلحه عبارت است از یک گروه شامل ۶ لوله دوار به عنوان سلاح گاتلینگ.

اسلحه گاتلینگ در فالانکس، قدرت آتش کالیبر۲۰ میلی متر با گلوله های mm 15 با هسته ثاقب که از فلز سنگین ساخته شده است را فراهم می نماید. همچنین قادر به شلیک گلوله های تنگستن (کرومی) یا اورانیوم تهی شده جهت نفوذ پذیری بیشتر نیز می باشد. سلاح گاتلینگ فالانکس هر دو نوع مهمات فوق (mm20) را در آتشبار ۳۰۰۰ و ۴۵۰۰ تیر در دقیقه و در یک قطار فشنگ ۶۰ و ۱۰۰ تیری می تواند شلیک نماید.

تکیه گاه اصلی فالانکس بر اساس سیستم خود پدافندی استوار است که از اواخر دهه ۷۰ تقریبا بر روی تمامی کشتیهای ایالات متحده نصب شده است. در واقع فالانکس جهت پدافند علیه موشکهای کروز ضد کشتی ارتفاع پائین (ASCMS) ساخته شد و اسم ابتدایی آن نیز «سد کردن مسیر پیشروی موشک» و یا به عبارت ساده تر(Block) بلوکه کردن بوده است. همچنانکه موشکهای کروز ضد کشتی پیچیده تر می شدند و توانایی حرکتی شان نیز افزایش می یافتCIWS ها نیز به دفاع از تهدید دشمن در مناطق ساحلی تبدیل می شدند.

فالانکس مدل بلوک ۱: این مدل جهت کشف موشکهای ارتفاع بالا، با یک آنتن جستجوگر جدید با حساسیت بالا بهینه شد. مهمات در دسترس آن نیز با ۵۰% افزایش نواخت تیر ارتقاء یافت. نیروی محرکه این مدل پنوماتیکی (گازی- هوایی)، نواخت تیر آن ۴۵۰۰ تیر در دقیقه و شروع استفاده از مهمات نوع تنگستن و همچنین اورانیوم تهی شده در این مدل بود. مدل بلوک ۱ با افزایش پوشش ارتفاع بالا، افزایش گنجایش خشاب مهمات وسیع آن، همچنین تغییر در افزایش ارتفاع پوشش اسلحه و نواخت تیر و اصلاح و بهبود امکانات رادار پردازشگر آن بهینه شده است.

فالانکس مدل بلوک ۱A: نصب یک کامپیوتر جدید با پردازش بالاتر اطلاعات( مدل سخنگوHolc )

جهت در دسترس قرار دادن قدرت بالای پردازش بیشتر ( و لزوم از رده خارج کردن کامپیوترهای دیجیتالی مدلهای گذشته)، بهبود محاسبات کنترل آتش در مانورهای تمرین و حمله، جستجوی مضاعف سلاح با هماهنگی بهترقسمتهای درگیر، و کارکرد بهتر سیستم تصمیم گیری جزو برنامه های بهینه سازی مدلهای جدید با نام بلوک ۱A بوده است.

فالانکس مدل بلوک ۱B: جهت رهگیری موشکهای سطحی (ارتفاع پست):

این مدل با قابلیت درگیری در ارتفاع پست با جستجوگر مادون قرمز خود جهت رهگیری و انهدام اهدافی که در ارتفاع پائین حرکت می کنند مانند هواپیما و قایقهای سطحی بهینه و عرضه شد. بطور تطبیق جستجوگرمادون قرمز با سیستم جستجوگر راداری در رهگیری موشکهای ضد کشتی ارتفاع پائین (ASCMS) موجبات افزایش شانس کشتی را در انهدام مهاجم فراهم می نماید. فالانکس بلوک ۱B از یک تصویرگر حرارتی فرو سرخ اتوماتیک جهت هدفیابی و رهگیری ویدیویی (AAVT) برخوردار است سیستم تعادل، سلاح را در زوایای مختلف رهگیری به صورت الکترو اپتیکی و سطحی میسر می سازد. توسعه و ارتقاء فالانکس بلوک۱B ، جهت توانایی کشف اهداف کوچک سطحی، هدفهای هوایی در ارتقاء و سرعت پائین، هلیکوپتر و درگیری در روز و شب به تصویب رسیده است.

۲C :اصلاح و بهبود این سیستم با تامین و یکپارچه سازی توانایی تمامی دستگاههای عمل کننده سلاح انجام شد. عملیات یکپارچه سازی توانایی و قابلیت سیستم در این مدت شامل:

کنترل سیستم فرماندهی، حسگرهای (CIWS) گزارش هدف، روش عملکرد و دکترین عملیات گردید.

حسگرهای مورد استفاده در صورت دریافت داده های رادار رهگیر، دفاع پوششی و رهگیری اهداف را تا ۳۶۰ درجه ، جهت سلاح امکان پذیر می نمایند.

این موضوع سلاح را به صورت یک کیت در می آورد و باعث اطمینان و راحتی تعمیرات و نگهداری سیستم می گردد.

لازم به ذکر است مونتاژ و آماده کردن سلاح بر روی عرشه ناو به محلی محکم جهت استقرار و نصب نیاز دارد.

مشخصات

MK15-phalanx

ماموریت: پدافند موشکی ضد کشتی

پیمانکار سازنده: شرکت ریتون سیستم. قبلا شرکت سیستمهای موشکی هیوز و گروه پومانای جنرال دینامیک در سال ۱۹۹۲

وزن : ۱۲۵۰۰ پوند-۵۶۲۵ کیلوگرم(مدلهای آخر ۱۳۶۰۰پوند-۶۱۲۰ کیلوگرم)

برد: محرمانه- طبقه بندی شده

مدل اسلحه: گاتلینگ ۶ لول M-61A1 (ام ۶۱ آ ۱)

نواخت تیر:۳۰۰۰ تیر در دقیقه- مدلهای جدید۴۵۰۰ تیر دقیقه. ( محصولات تولیدی ۱۹۸۸ با فرمان حرکت پنوماتیکی «گازی-هوایی»

ظرفیت خشاب: ۹۸۹ تیر. (مدلهای جدید ۱۵۵۰ تیر فشنگ )

کالیبر: ۲۰ میلی متر

نوع مهمات : مهمات تقویت شده ضد زره با هسته گلوله ثاقب (APDS) از نوع اوارنیوم تهی شده و یا تنگستن کروم

حسگرها: از نوع جستجوگر تمام فعال و رادار رهگیر

رادار جستجو گر: کوباند- دیجیتالی مدل MTI

رادار رهگیر: کوباند- پالس داپلر از نوع پالس مونو

حسگرهای رادار مراقبتی: از نوع تصویر گرمادون قرمز(فلیر FLIR) اتوماتیک با هدایت کننده رهگیری

کنترل آتش: سیستم تشخیص و تنظیم تیر( با قرار دادن هدف در محدوده بسته)

گرداننده توپ: نیروی محرکه پنوماتیکی (گازی- هوایی)

نیروی محرکه توپ: الکتریکی

تاریخ استقرار و شروع به خدمت: ۱۹۸۰ (ابتدا روی کشتی مرجان دریایی) USS coral sea (مدلهای آخر روی کشتی ویسکانسین USS Wisconsin)

فالانکس و در مجموع همه توپ های اسپرِی کننده مشابه، ایرادات ذاتی بی شماری دارن که بارها در موردش بحث شده و نیازی به تکرار نیست.

سامانه های دفاع بُرد کوتاه گتلینگ که من بهشون میگم تیرپاش و نه تیربار،البته که اقتضای زمانه خودشون بودن ولی هرگز نتونستن اطمینان قلبی لازم رو در کاربران خودشون ایجاد کنن.

وِل دادن ۷۰ تا تیکه تنگستن کور در هر ثانیه به سمت هدف، عین بَدَویَت هست و بس.
همین ریتئون که داره فالانکس رو میسازه و از گرفتن سفارش و تحویلش به مشتریا پول به جیب میزنه، داره آخرین میخ رو به تابوت این سامانه میکوبه.

نمیدونم اسم MAD FIRES رو شنیدین یا نه. ولی برنامه ای هست که دارپا مدیریت میکنه و تا اینجای کار، ریتئون رو از بین چند شرکت دیگه از جمله لاکهیدمارتین، برای مرحله نهاییش انتخاب کردن.

هدف این برنامه، ساخت پرتابه های هوشمند و هدایت شونده ای هست که اهداف شامل موشک های کروز ضد کشتی سوپرسونیک( و احتمالا هایپرسونیک) رو منهدم میکنه.

هوشمندیه این پرتابه ها در حد بی سابقه ای بالاست و خیلی هم مانورپذیر هستن.
اتومِلارای سابق و فین مکانیکای فعلی، یه چیزی مشابه این رو قبلا ساخته بودن به نام دارت.
ولی گفته میشه که نتیجه ای که از برنامه مَد فایرز بیرون میاد بسیار پیشرفته تر و موثرتر از دارت خواهد بود.

مَد فایرز از همه توپ های استاندارد موجود بر روی ناوگان دریایی قابل پرتاب هست و هزینه مقابله با تهدیدات رو به شدت کاهش میده و درصد موفقیت رو بسیار افزایش میده.

با ورود این پرتابه به خدمت، بازنشسته شدن فالانکسِ باستانی هم آغاز میشه.

همین الان هم مدتی هست که سامانه های دفاع لایه آخر هم از موشک های مثل سی اسپرو بهره میبرن هم از توپ های 20 تا 30 میلی متری، اگر بحث هزینه باشه چند صد تا توپ فاقد سامانه های هدایتی و عمر انبار داری بسیار بالا و اطمینان عملکردی تقریبا صد درصدی حتی به بخش کوچکی از هزینه یک فروند موشک که بیان کردین نمیرسه، فرمودین تیر پاش پس لازمه که اشاره کنم که این سامانه ها در یک زاویه کوچک آزادی حرکت دارند و به قولی در جای خودشون فیکس نیستن، این شعاع بیشتر پوشش باعث میشه که مانورهای ناگهانی و یا جابجایی کشتی مانع از رهگیری پرتابه مهاجم نشه. اگر بخوام یک مثال ساده از ارزانی این توپ ها بزنم باید وقایع پایانی جنگ جهانی رو یاد آوری کنم که ناوهای آمریکایی برای مقابله با جنگنده های ژاپنی اقدام به شلیک به هر فروند نمیکردند بلکه وظیفه داشتند که با شلیک سراسری به آسمان و آشباع کردن آن با گلوله های کالیبر سنگین دارای چاشنی های تاخیری و ترکش شونده کلیه آسمان رو برای جنگنده های متخاصم نا امن کنند که البته این استراتژی در نهایت موفق تر از استراتژی های قبلی عمل کرد.

به نظرم استفاده از گاتلینگ و توپ های دارای کالیبر های بالاتر مثلا کالیبر های بین 30 تا 45 میلیمتر و استفاده از مهمات دارای چاشنی مجاورتی میتونه برای مقابله با موشک های کروز تاثیر بهتری را داشته باشه و ارزش امتحان کردن را دارد