كوهستان مظهر استقامت و عظمت مي باشد ، انسان هاي اوليه كوه را به عنوان محلي امن جهت زندگي انتخاب و در غارها زندگي مي كردند ، كوهستان مكان مقدس ، پر رمز و راز و ساكت است كه آرامش خاصي را براي انسان ايجاد مي كند ، پيامبران الهي اين مكان را براي راز و نياز خود با خداوند انتخاب كرده بودند ، در ادبيات ما فردوسي شاعر معروف آرش كمانگير را بر بالاي كوه دماوند قرار مي دهد تا تير معروف خود را جهت تعيين مرز بين سرزمين ايران و توران پرتاب نمايد و همچنين آشيانه سيمرغ پرنده افسانه اي بر بالاي كوه دماوند قرار داشت و ضحاك ماردوش نيز در كوه توسط فريدون به بند كشيده شد .

نيروهاي نظامي پياده و زرهي معمولأ به درگير شدن در مناطق كوهستاني تمايلي نشان نمي دهند ، هواي سرد ، مناطق صعب العبور و پياده روي هاي خسته كننده شرايط دشواري را به وجود مي آورد ، در اين مناطق حركت يگان هاي موتوري و پشتيباني به كندي و در بعضي از مناطق غير ممكن است ، در اين شرايط عرصه نبرد و تاخت و تاز چريك ها و كوماندوها فراهم مي آيد ، در طول تاريخ ، كوهستان شاهد پيروزي ها و شكست هاي بي شماري بوده اند ، براي مثال اوايل انقلاب اسلامي ايران در منطقه كردستان كه عمومأ كوهستاني مي باشد منافقين موضع گرفته و آن جا را به عنوان كانون توطعه بر عليه انقلاب قرار داده بودند ، با فرمان تاريخي امام خميني« ره » نيروهاي مسلح به آن جا اعزام و منافقين را شكست سختي دادند ، رمز موفقيت رزمندگان اسلام توكل به خدا و آشنايي با تاكتيك جنگ در كوهستان بود .

اكنون نگاهي كوتاه و گذرا به تاكتيك هاي جنگ در كوهستان مي اندازيم ، عمليات هاي كوهستاني به دو منظور آفند « حمله » و پدافند « ضد حمله » صورت مي گيرد ، كليد پيروزي جنگ در كوهستان اجراي عمليات هاي آفندي « تهاجمي » است ، اين عمليات ها بيشتر بر پاي كمين اجرا مي شود ، هدف اصلي از كمين از بين بردن نفرات و تجهيزات دشمن و تضعيف روحيه او مي باشد كه خودي را به پيروزي و دشمن را به شكست نزديك مي نمايد .

عوامل موثر پيروزي جنگ در كوهستان شامل موارد زير است :
1- داشتن نفرات زبده : بهترين نيروها را جمع آوري و اولويت انتخاب افراد را در جثه و استقامت جسمي آن ها قرار داد ، ضمن اين كه نفرات انتخابي بايد شجاع و با ايمان بوده و روحيه قوي داشته باشند ، اين افراد مي بايستي فنون كوهنوردي و تاكتيك هاي جنگيدن در كوه را فرا گيرند و با تمرينات مكرر توانايي پياده روي هاي طولاني مدت را در آن ها به وجود آورد .

2- سرعت عمل : معناي اين واژه عجله در تصميم گيري ها نيست بلكه گرفتن فرصت و ابتكار عمل از دشمن است ، اگر در تصميم گيري ها كندي و تأمل كنيد قطعأ دشمن ضربه خود را وارد مي نمايد . فرماندهان بايد در كوتاهترين زمان ممكن بهترين تدابير را اتخاذ و افراد تحت امر نيز دستورات را با رعايت كامل نظم و انضباط اجرا كنند .

3- تجهيزات : كليه وسايل مورد نياز اعم از البسه مناسب ، جيره جنگي حداقل براي 48 ساعت ، سلاح ، مهمات و تجهيزات مورد نياز بنا به نوع مأموريت را مي بايستي به همراه داشت ، بايد بيسيم چي ها باطري زاپاس و امدادگران وسايل كمك هاي اوليه را در اختيار داشته باشند . قبل از اعزام به مأموريت از صحت سلاح ها و مهمات به خصوص تيربارها و موشك اندازها و كليه تجهيزات همراه اطمينان حاصل نماييد .

4- زمين : افراد از فنون استتار و اختفا بالاترين بهره را ببرند ، در كوهستان استقرار در نقاط مرتفع يك امتياز محسوب مي شود ، از مناطق مرتفع مي توان بهترين ديده باني و شليك را انجام داد ، در مناطق مرتفع اقدام به ساختن پاسگاه و قرارگاه نمود و اطراف مقر و نقاط حساس را پست هاي ايست و بازرسي ، نگهبان و گشتي گمارد .

5- آتش پشتيباني : براي شروع درگيري با دشمن در كوهستان بهترين روش غافلگير كردن و اجراي حجم آتش شديدي بر عليه آن ها مي باشد ، در صورت امكان از آتش توپخانه ، خمپاره و تيربارهاي سنگين جهت پشتيباني استفاده كرد ، داشتن پشتيباني هوايي نيز در نابودي كامل و جلوگيري از فرار دشمن كمك به سزايي مي كند .

قبل از انجام هر عمليات بايد شناسايي هاي لازم را انجام داد ، بدست آوردن اطلاعات مربوط به تعداد نفرات دشمن ، نوع تجهيزات و محل حضور آن ها در كوهستان الزامي است ، اطلاعات لازم از طريق اعزام گشتي شناسايي بدست مي آيد و به اطلاعات داده شده توسط بومي هاي منطقه اعتماد نشود ، زمان مناسب براي اجراي عمليات اندكي بعد از بدست آوردن اطلاعات مي باشد ، براي اجراي عمليات وضعيت جوي را در نظر بگيريد ، عمليات آفند و پيشروي به سمت مواضع دشمن در شرايط بد جوي از اجراي پدافند و دفاع مشكل تر مي باشد ، فرماندهان تيم ها نسبت به نوع وهدف مأموريت خود توجيه شوند و نيروهاي زبده اي را جهت مأموريت انتخاب كنند ، پس از توجيه و تقسيم وظايف در تيم كليه نفرات لباس استتار ، آذوقه ، سلاح ، مهمات و تجهيزات مناسب را برداشته و از سالم بودن آن ها اطمينان حاصل كنند .

يكي از مهمترين مأموريت هاي كوهستاني اجراي گشت مي باشد ، گشت به منظورهاي شناسايي ، گرفتن تلفات ، اسير و تضعيف  روحيه دشمن و ايجاد امنيت در محدوده استحفاظي صورت مي گيرد . گروه هاي گشتي بين حداقل 2 نفر و حداكثر 26 نفر سازماندهي و به مأموريت اعزام مي شوند ، با زمان بندي دقيق مسير حركت نيروها را مشخص كرد ، اين مسير از 20 كيلومتر تجاوز نكرده و گروه ها از مسير رفت جهت برگشت استفاده نكنند ، گشتي ها با قرارگاه و واحدهاي همجوار ارتباط بيسيم داشته باشند تا در صورت بروز مشكل ديگران را باخبر كنند ، البته اين نكته را در نظر گرفت كه واحد گشتي نيروي پشتيبان ندارد پس بايد از نظر تجهيزات ، امكانات و روحيه در حد بالايي باشد تا اگر درگير شد به تنهايي از پس دشمن برآيد .

هنگامي كه نفرات گروه گشتي زياد هستند ، افراد به صورت پراكنده و با آرايش نظامي حركت كنند ، حركت دستجمعي آن ها باعث مي شود كه اولأ در صورت درگير شدن دشمن با شليك تيربار ، سلاح سنگين يا پرتاب نارنجك تلفات زيادي را وارد مي كند ، دومأ به دشمن اجازه داده مي شود با يك حركت تاكتيكي نيروها را محاصره و ضربه خود را وارد كند ، در اين راستا نفرات با هماهنگي و آرايش نظامي به شكلي حركت كنند كه مراقب چهار سمت خود باشند و هنگام نبرد مراقب اطراف بود و تيراندازي از لا به لاي سنگ ها صورت بپذيرد . در درگيري ها تا آخرين نفرات دشمن را از پا درآورد يا اسير كرد و با زيركي باقيمانده دشمن را تعقيب و از فرار آن جلوگيري نماييد . براي تثبيت منطقه بايد در آن پاسگاه و قرارگاه ساخت و با ايجاد پست هاي نگهباني و حضور مداوم گشتي ها امنيت آن را حفظ كرد تا در صورت حمله دشمن به خوبي پدافند نمود ، قرارگاه ها و پست هايي كه براي دشمن مزاحمت ايجاد مي كنند بيشتر در معرض خطر حمله قرار مي گيرند ، زمان حملات دشمن معمولأ از غروب آفتاب شروع مي شود تا با استفاده از تاريكي خود را به قرارگاه نزديك كنند . هنگام حمله بايد مراقب كامل اطراف بود زيرا افراد دشمن از يك سمت تيراندازي و از سمت ديگر رخنه مي كنند ، براي مقابله با اين حملات اطراف قرارگاه را سيم خاردار و ميدان موانع درست نمود و با گماردن گشتي و سنگرهاي نگهباني از غافلگير كردن جلوگيري كرد ، در صورت حمله سنگين دشمن به هيچ عنوان روحيه خود را از دست نداده و تا آخرين فشنگ مقاومت نماييد . پاسگاه ها و قرارگاه را بايستي در ارتفاعات احداث نمود و در صورت عدم انجام اينكار در ارتفاعات مسلط همجوار پست نگهباني گذاشت . در كوهستان احداث سنگر دشوار است از اين رو سعي شود از امكانات طبيعي نظير : سنگ ، درخت و ... استفاده و از لابه لاي سنگ ها و ميان شاخ و برگ درختان موضع مناسبي پيدا نمود و از آن جا ديده باني و اجراي آتش كرد . پس از در دست گرفتن نقاط تحت كنترل و كليدي آن جا را پاكسازي نماييد .

در كوهستان حركت خودروها به كندي صورت مي گيرد و دشمن با كمين زدن به خودروها خسارات و تلفاتي را وارد مي كند ، از اين رو خودروها حتي الامكان با هم و به صورت ستون موتوري حركت نمايند ، اين ستون ها حتمأ با تأمين تيربار و نفرات پياده در اطراف يا در صورت امكان با خودروي زرهي حمايت شوند ، چند نفر نيز در جلوي ستون مسير را از نظر نبود مواد منفجره و ... بازديد نمايند .

منبع:وبلاگ آموزش نظامی