زیردریایی به سلاحی گفته میشود که توانایی انجام عملیات های جنگی مختلف در اعماق آب را داشته باشد. در طول قرن 18 زیر دریایی های مختلفی به صورت تجربی و عملی ساخته شدند و به خدمت نیروهای دریایی مختلف در آمدند اما کارکرد آنها بسیار محدود بود و نقش چندانی در نبردهای آن روزگار ایفا نمیکردند. اولین بار در طول جنگ جهانی اول بود که از زیر دریایی به عنوان یک سلاح اصلی و استراتژیک در میادین نبرد استفاده شد و به عنوان یک واحد نظامی جدید وارد دکترین نظامی تمام کشورهای قدرتمند گردید.

سلاحی که به شکارچی ناوها معروف شده بود به سرعت پیشرفت کرد و اکنون زیر دریایی ها نقش های بسیار متفاوت و جدی در میادین نبرد ایفا میکنند مانند: نبرد در زیر سطح با یگان های زیر دریایی دشمن,از بین بردن قوای سطحی( اعم از ناوچه و ناو و ناو هواپیمابر) عملیات گشتی و شناسایی,جابه جایی نیرو,عملیات انتحاری,و امروزه زیردریایی های با قابلیت پرتاب موشک های بالستیک حتی از نوع موشکهای هسته ای ( مانند بولاوا) به خدمت برخی کشورها در آمده اند و یک سلاح هسته ای استراتژیک ضربتی محسوب میشوند.

نمونه های اولیه ی زیر دریایی ها توانایی حمل یک یا دو نفر را تا عمق نهایاتا 5 متری داشتند و می توانستند یک یا دو ساعت زیر آب بمانند با گذشت زمان و پیشرفتهای علمی بشر توانایی حمل نفر و همچنین توانایی مقاومت فشار آب و البته پایداری بیشتر در زیر دریاها افزایش یافت و زیر دریایی ها پیشرفته شدند به طوریکه زیر دریایی کلاس گردآب(Typhoon) روسیه که بزرگترین زیر دریایی ساخته شده در تاریخ دریانوردی میباشد میتوانند تا 6 ماه بدون تجدید قوا(سوخت و غذا و..) و تجدید اکسیژن زیر آب عملیات انجام دهد و توانایی رفتن به اعماق ناشناخته ی اقیانوس را داراست چون شکل هیدرودینامیک بدنه اش و همچنین جنس آن توانایی تحمل فشار سهمگین آب اعماق اقیانوس را دارد.

اولین زیر دریایی تاریخ دریانوردی

اما اولین زیردریایی جهان در خیلی پیشتر در سال 1620 توسط کرنلیوس دربل برای نیروی دریایی انگلستان ساخته شد این طرح بر ساس محاسبات ریاضی دان بزرگ انگلیسی ویلیام بورن ساخته شده بود. اطلاعات چندانی از ماهیت این زیر دریایی و نحوه ی عملکرد آن در دست نبود اما شبکه ی بی بی سی در سال 2002 و در برنامه ی طرحهای غیر ممکن تاریخ این زیر دریایی را از روی طرحهای موجود بازسازی کرد و این زیر دریایی توانست در زیر آب عملیات انجام دهد.

زیردریایی دربل که در 1620 آزمایش شد

اولین زیر دریایی نظامی تاریخ دریانوردی لاکپشت نام داشت که دیوید بوشنل آمریکایی در سال 1775 ساخت. این اولین زیر دریایی بود که در زیر آب عملیات نظامی انجام داد و در طول جنگ انقلاب توانست ناو دریایی انگلیسیHMS Eagleرا در نزدیکی نیویورک در تاریخ 7 سپتامبر 1776 غرق نماید. ناو عقاب گل سرسبد ناوگان اعزامی بریتانیا در جنگ انقلاب بود. زیر دریایی لاکپشت تک نفره بود و با نیروی مکانیکی تک سرنشینش حرکت میکرد.فرانسه نیز در سال 1800 نوعی زیر دریایی خاص که دارای بادبان بود از روی طرح رابرت فولتن امریکایی وارد خدمت کرد. این زیر دریایی ناتیلوس نام داشت. ناتیلوس تک نفره بود و با نیروی مکانیکی سرنشینش حرکت میکرد در طول جنگ دریایی 1802 تا 1804 بین فرانسه و بریتانیا,سیلاس هالسی که قصد داشت با یک زیر دریایی ناتیلوس به ناوگان دشمن حمله کند جان خویش را از دست داد. این زیر دریایی کارکرد مناسب را نداشت و خیلی زود کنار گذاشته شد.در سال 1851 ویلهلم بائر که یک توپچی نیروی دریایی آلمان بود زیر دریایی سه نفره ای طراحی کرد و نام آن را غواص آتش زا نهاد و آن را در بندرگاه شهر کیل با موفقیت آزمایش کرد.

زیر دریایی لاکپشت اولین زیردریایی بود که توانست یک کشتی شکار کند

زیر دریایی فرانسوی ناتیلوس

اولین بار در جریان نبرد داخلی آمریکا بود که به طور محدود طرفین متخاصم از زیر دریایی استفاده کردند. در جریان این نبرد که در اواسط قرن 18 میلادی رخ داد بیش از 20 زیر دریایی از طرفین وارد نبردهای دریایی شدند و عملیات انجام دادند. شاید مهم ترین و پیشرفته ترین زیر دریایی که در جریان جنگهای داخلی آمریکا عملیات انجام داد زیر دریایی موسوم به تمساح (alligator) باشد. این زیر دریایی که در 1 مه 1861 وارد مرحله ی ساخت و آزمایش شد و در 1 آوریل 1863 در نبرد چارلستون حضور موفقی داشت. زیر دریایی تمساح برای اولین بار دارای مخزن هوای فشرده برای تامین اکسیژن خدمه بود و جنوبی ها آن را به خدمت گرفته بودند ابتدا این زیر دریایی نیز دارای 8 پارو در طرفین بود اما بعد طراحی آن را عوض کردند و برایش یک پروانه ی بزرگ قرار دادند که به میل لنگی وصل بود که در داخل زیر دریایی قرار داشت و خدمه با چرخاندن آن میل لنگ زیر دریایی را به حرکت در می آوردند. زیر دریایی تمساح 14.2 متر طول و 1.4 متر قطر داشت و بزرگترین زیر دریایی جنگهای داخلی آمریکا بود.شمالی ها هم چندین بار سعی کردند زیر دریایی بسازند که توانایی هایی در سطح زیردریایی تمساح داشته باشد اما هر بار شکست خوردند. ابتکار عمل جالب آنها در زیر دریاییPioneer IIبود که با موتور بخار کار میکر(نمونه ی آزمایشی که عملیاتی نشد) این زیر دریایی که 11 متر طول داشت در جریان یک طوفان دریایی در فوریه ی 1863 غرق شد. در 17 فوریه ی 1864 ناوUSS Housatonicدر طول نبرد چارلستون موفق شد زیر دریایی 8 نفره ی شمالیها را با گلوله ی توپ(یا نوعی بمب دستی نامشخص) غرق نماید. چون زیر دریای های آن روزگار خیلی نمی توانستند از سطح آب فاصله بگیرند و در روزهای آفتابی و در آبهای کم عمق ساحل به خوبی از بیرون آب دیده میشدند. این اولین بار در تاریخ بود که یک ناو جنگی زیر دریایی را غرق کرد.

زیر دریایی تمساح در جنگهای داخلی آمریکا

ابتکار عملی که در زیر دریاییPioneer IIتا حدی صورت گرفت شاید جرقه ای بود برای تغییر در نیروی پیشرانه ی زیر دریایی ها.. بر این اساس ابتدا فرانسوی ها در سال 1863 زیر دریاییPlongeurرا عملیاتی کردند که با هوای فشرده ی 1241 کیلو پاسکال حرکت میکرد. سپس اسپانیایی ها در بارسلونا یک زیردریایی 14 متری به نامIctineoIIساختند که میتوانست 2 ساعت زیر آب بماند و این زیردریایی دارای موتوری بود که بر اساس احتراق کار میکرد و نیروی لازم برای حرکت زیر دریایی در اعماق آب را فراهم میساخت.در سال 1870 ژول ورن داستان تخیلی 20 هزار فرسنگ زیر دریا را نوشت که باعث تحریک مخترعین شد. و طرحهای کوچک و بزرگ برای زیر دریایی های اکتشافی ارائه میشد. از اینجا به بعد سرعت تغییرات زیر دریایی ها افزایش چشمگیری پیدا کرد. در سال 1881Stefan Drzewieckiلهستانی نوعی زیر دریایی کارآمد برای دولت روسیه طراحی کرد این زیر دریایی اولین زیر دریایی بود که به تولید انبوه رسید و 50 فروند از آن ساخته شد. در سال 1884 اولین زیر دریایی الکتریکی تاریخ دریانوردی طراحی و ساخته شد.در سال 1879 دو مخترع انگلیسی و سوئدی به نامهای جرج گرت و تورستن نودرفیلد با همکاری هم زیر دریایی نودرفیلد را طراحی کردند. این زیر دریایی 56 تنی 19.5 متر طول داشت و با موتور بخار کار میکرد. نودر فیلد شاید یکی از پیشرفته ترین زیر دریایی های قرن 18 میلادی بود و به طوری که دارای برد عملیاتی 240 کیلومتری و مسلح به اژدر بود. نودرفیلد 4 نسخه داشت و به کشورهایی مانند عثمانی و روسیه فروخته شد این زیر دریایی اولین زیر دریایی مسلح به اژدر در تاریخ دریا نوردی بود.

زیر دریایی اسپانیاییIctineoII

زیر دریایی نودرفیلد در خدمت ارتش عثمانی 1886

زیردریایی فیلیپ هلندی در خدمت نیروی دریایی شاهنشاهی ژاپن

منبع:انجمن نازی سنتر