عملیات ضد اغتشاشات
انسان موجودی اجتماعی بوده و از بدو پیدایش تمدن میل به زندگی دسته جمعی داشته و گذشت زمان و سیر تکامل تمدن او را با فرهنگ اجتماعی زیستن آشنا ساخت ، هر فردی در جامعه نسبت به خود و دیگران وظایفی دارد ، این وظایف در واقع همان حق و حقوقی بوده که فرد ملزم به رعایت آن در مورد خودش و سایرین است.

برای مشخص شدن این وظایف دستورات و مقرراتی وضع می گردد که به آن قانون گویند ، قانون به تنهایی نمی تواند ضامن سلامت جامعه شود و جهت برقراری نظم و برخورد با عوامل مخل امنیت اجتماعی احتیاج به تشکیل نیروهای نظامی و انتظامی است ، در شرایط عادی پلیس وظیفه پیشگیری از ناامنی ها و برقراری امنیت اجتماعی را به عهده دارد ، در شرایط اضطراری اگر عده ای قصد بر هم زدن نظم جامعه و آشوب را داشته باشند نیروهای نظامی و انتظامی افراد آموزش دیده خود را سازماندهی و جهت مقابله با این عناصر اعزام می نماید ، این افراد با گذرانیدن دوره کنترل اغتشاشات می توانند ماموریت خود را به نحو احسن انجام دهند . در طول تاریخ بارها نقاط مختلف دنیا شاهد اغتشاشات شهری بوده ولی به درستی مشخص نیست که اولین اغتشاش شهری در کجا و چگونه به وقوع پیوسته است اما بی شک یکی از بزرگترین سلسله درگیری ها و اغتشاشات در ایرلند شمالی در دهه 70 به وقوع پیوست که آمار کشته شدگان و زخمیان قابل ملاحظه ای داشت . امروزه با رشد سریع جامعه و ازدحام جمعیت بسیاری از مسایل همانند مسابقه فوتبال می تواند سبب تحریک عده ای و بروز اغتشاش شود که در صورت عدم کنترل مناسب خسارت زیادی به بار می آید ، تاکتیک عملیات ضد اغتشاشات شامل مراحل زیر است که اشاره ای کوتاه به آن می کنیم :

اصطلاحات رایج در عملیات ضد اغتشاشات
1-جمعیت عادی : شامل عده زیادی از مردم که در مکانی به زندگی و انجام کارهای روزمره خود مشغولند ، این جمعیت گاهی طبیعی مانند جامعه و کوچه و بازار و گاهی روانی مانند ورزشگاه ها است .
2-جمعیت غیر عادی : شامل عده زیادی از مردم که در مکانی با نیت و هدف مشترک و مشخصی گردهم آمدند .
3-اجتماع قانونی : تجمع افرادی با نیت و هدف مشترک و انگیزه های مشخص ( سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و ... ) و با مجوز قانونی لازم که از سوی مقامات کشوری صادر شده است .
4-اجتماع غیر قانونی : به تجمع بدون مجوز افراد در محلی مشخص و به دلیل بروز اتفاقی که اغلب عمده مردم بدون هماهنگی در این تجمع می با شند .
5-اعتصاب : عده ای که با ترک یا انجام کاری قصد برآورده شدن خواسته های خود را دارند .
6-تظاهرات : عده ای که برای نشان دادن علاقه یا تنفر خود از شخص گروه و یا بروز مسئله ای گردهمایی کرده و این حرکت توسط شخص یا تشکیلاتی هدایت و رهبری می شود .
7-اغتشاش : عملی دسته جمعی و به منظور بر هم زدن نظم عمومی که معمولا با درگیری همراه است ، این عمل به صورت تشکیلاتی ( سازماندهی شده ) و یا غیر تشکیلاتی انجام می شود .
8-شورش ، قیام : به ترتیب به بروز چندین اغتشاش در حجم سنگین تر گویند .

اغتشاشات ابتدا در حجم کوچکی آغاز می گردد و دلایل متعددی دارد . مشکلات سیاسی ، اقتصادی و اختلافات مذهبی ، نژادی ، تحریک عصبی و ... می تواند زمینه بروز یک اغتشاش باشد . مراحل تشدید اغتشاش بسیار حائز اهمیت است زیرا در صورت عدم به موقع کنترل اغتشاشگران به اموال عمومی و خصوصی مردم خسارت های زیادی وارد می شود ، اولین اقدام برای شکل گیری اغتشاش که مراحل بعدی را به وجود می آورد درگیری های لفظی و فیزیکی افراد با یکدیگر و یا با مامورین بوده که در این حالت افراد حالت تهاجمی گرفته و به سمت مامورینی که جهت در دست گرفتن اوضاع وارد عمل شدند سنگ و یا هر شی دیگری را پرتاب می کنند ، اغتشاشگران سپس به افراد و خودروهایی که با آن ها هماهنگ نیستند حمله نموده و اقدام به شکستن شیشه ها و تخریب اموال عمومی و خصوصی می کنند ، در این مرحله اغتشاشگران به اوج عمل خود رسیده و اقدام به بستن خیابان ها و معابر و استفاده از حریق جهت مقابله با نیروهای ضد اغتشاشات می نمایند ، همچنین ممکن است اغتشاشگران به سمت مامورین تیراندازی هم کنند . در وضعیت فوق مامورین بایستی در نهایت سرعت و دقت وارد عمل شده و آرامش را برقرار سازند ، این مامورین قبلا از بین زبده ترین افراد انتخاب گردیده و آموزش های لازم که شامل توجیه عملیات ، شناخت وضعیت ها و موقعیت ها ، استفاده از ابزارضد اغتشاشات و... را دیده اند . نیروهای فوق پس از کسب مجوز لازم از رده های ذیصلاح ابتدا به ابزار مورد نیاز تجهیز می شوند . این ابزار و تجهیزات به شرح زیر است :
1-باتوم : جز سلاح های سرد بوده و برای متفرق کردن اغتشاشگران به کار می رود ، باتون انواع و اندازه های مختلفی دارد که با توجه به وضعیت از آن استفاده می گردد ، جنس باتون معمولا از چوب یا پلاستیک است .
2-باتوم الکتریکی : این باتون با منبع تغذیه باطری قابل شارژ و خازن بوده و با فشار دادن شاسی آن جریان برق در ناحیه نوک باتون برقرار می شود ، از این باتون جهت ایجاد شوک الکتریکی برای متفرق کردن اغتشاشگران استفاده می گردد .

3-کلاهخود ( کاسکت ) : کلاه ایمنی از جنس پلاستیک فشرده یا فلز است که از ناحیه سر و گردن در برابر ضربه خوردن یا پرتاب اشیا محافظت می کند ، بعضی از انواع این کلاه ها دارای طلق شیشه ای محافظ در جلو نیز می باشند . ( برای حفاظت از صورت )
4-سپرهای محافظ : این سپرها عموما از جنس طلق شیشه ای بوده و در برابر ضربه بسیار مقاوم می باشند ، از سپر جهت حفاظت سراسر بدن در مقابله با پرتاب اشیا استفاده می گردد .
5-ماسک ضد گاز : در مواقعی که نیروهای ضد اغتشاشات بر علیه آشوبگران گاز اشک آور به کار می برند ، جهت حفاظت نیروهای عمل کننده در برابر این گاز ها از ماسک استفاده می کنند .
6-نارنجک اشک آور : با ایجاد سوزش ، خارش و آبریزش در چشم ها و اختلال در دید و ایجاد حالت تهوع اغتشاشگران را متفرق می کند .
7-اسپری اشک آور : این اسپری ها حاوی مواد اشک آور بوده و در درگیری های نزدیک خصوصا هنگام دستگیری بر علیه اغتشاشگران استفاده می شود .
8-تفنگ های نارنجک انداز : برای پرتاب گلوله های اشک آور و باتون های تفنگی به کار می رود .
9-طپانچه پرتاب گاز : از این طپانچه ها برای پرتاب گلوله های اشک آور استفاده می شود .
10-تفنگ های ساچمه زنی : در مواقعی که اغتشاشگران حمله کنند توسط تیراندازان زبده ای در فاصله کم به پایین تنه آن ها شلیک می شود .
11-خودرو : از انواع خودروهای زرهی برای ماموریت در مناطقی که درگیری سنگین بوده و از خودرو های نظامی تقویت شده هم به منظور حمل نفرات ، تجهیزات ، مخابرات ، پست فرماندهی ، آتش نشانی ، رنگ پاش ، آمبولانس و ... استفاده می گردد .
12-تجهیزات مخابراتی : شامل بیسیم های دستی و خودرویی جهت ارتباط کلیه نیروها با دیگر رده ها است .
13-موانع متحرک : نرده ای شکل بوده و کاربرد آن برای مسدود کردن خیابان و معابر و جلوگیری از عبور اغتشاشگران است .
14-دوربین عکسبرداری و فیلمبرداری : برای تهیه فیلم از صحنه اغتشاش جهت ثبت وقایع ، شناسایی مجرمین و جمع آوری مدرک جهت ارائه به دادگاه می باشد .
15-قفس های بازداشت : به عنوان زندان موقت جهت انتقال بازداشت شدگان به کار می رود ، این قفس ها بر روی خودروهای نظامی تعبیه شده است .
16-کپسول آتش نشانی : برای خاموش کردن آتش های احتمالی در خیابان ها و معابر است .
17-سایر وسایل : در عملیات ضد اغتشاشات از وسایلی نظیر بلندگوی دستی ، شکم بند ساق بند ، نارنجک های صوتی ، صفحات الکتریکی ، سیم خاردار و ... در برخی موارد استفاده می گردد .

پس از تجهیز نیروهای ضد اغتشاشات به وسایل و تجهیزات فوق نفرات اکیپ بندی شده و فرمانده عملیات نسبت به شرح وظایف و ماموریت کلیه نیروها را توجیه می نماید سپس اکیپ ها سوار بر خودرو به محل اغتشاش اعزام می گردند . در محل نیز بایستی تدابیری اتخاذ شود تا از ورود بیشتر افراد ممانعت به عمل آید . بعد از ورود و استقرار با آرایش و تشکیل سپر دفاعی از پیشروی اغتشاشگران جلوگیری کرد و فرمانده عملیات توسط بلندگوی دستی به حاضران و اغتشاشگران اخطار جدی جهت ترک سریع محل بدهد ، سپس خودروهای آب پاش و رنگ پاش اقدام به پاشیدن آب و رنگ جهت پراکنده شدن اولیه اغتشاشگران کرده و به محض اتمام کار آن ها فرمانده عملیات به نیروها دستور پیشروی را صادر می نماید ، نیروهای مستقر و تحت امر نیز به صف اغتشاشگران حمله و هر تعداد از اغتشاشگران را که در توان باشد دستگیر کنند . حفظ آرایش مناسب و استفاده از گاز اشک آور عوامل موثری در موفقیت کار هنگام پیشروی است . بعد از متفرق کردن جمعیت مضنونین دستگیر شده را به قفس های بازداشت موقت انتقال داد ، البته این نکته را در نظر گرفت که هدف اصلی دستگیری افراد نبوده بلکه پراکنده ساختن آشوبگران می باشد و فقط در صورت مشاهده رهبران یا عوامل اصلی اغتشاش آن ها را دستگیر کرد ، پس از متفرق شدن جمعیت نیروهای ضد اغتشاشات در نقاط حساس و محل حادثه تا برطرف شدن خطر و عادی شدن اوضاع باقی می مانند .

منبع:وبلاگ آموزش نظامی