مقدمه:
برخي حوزهي مجازي را پنجمين حوزه از نبرد ميدانند. تحليلگران نظامي، حوزهي مجازي را به عنوان يك دامنهي جديد در حوزهي جنگ به رسميت شناختهاند كه اهميت آن در حال حاضر در حال پيشي گرفتن از ساير حوزههاست. وجود نداشتن قوانين بينالمللي باعث شده كه هر كشوري به خود اجازه دهد تا برضد كشور ديگر وارد جنگ مجازي شود...

جنگ مجازي:
تعريف دقيق جنگ مجازي به «اقدامهاي انجام شده توسط دولت يك كشور و ساير افراد به منظور نفوذ در رايانهها و شبكههاي ساير كشورها جهت اقدامهاي تخريب و آسيب اشاره دارد كه اين روش از راه روشهاي الكترونيكي صورت ميگيرد.» كشورهايي با فناوري و متخصصان عقب مانده از قافلهي جهاني، بازندهي جنگ مجازي هستند. اين جنگ اشاره به درگيريها در فضاي مجازي با اهداف سياسي و ايدئولوژيك دارد و ميتواند اقتصاد را فلج كند، موجب درگيريهايي در داخل و خارج كشورها گردد و بهرهوري نيروي نظامي را كاهش دهد.نقطهي شروع براي جنگ مجازي را جنگ «بالكان» ميدانند كه نيروهاي متخاصم سعي در نفوذ به اطلاعات يكديگر داشتهاند.
نمونههايي از جنگ مجازي:
- در سال 2006م. در جريان جنگ حزبالله و اسراييل، دولت صهيونيستي اعلام كرد كه مورد حملات سايبري سازمان يافته از طرف كشورهاي خاورميانه و روسيه قرار گرفته است.
- در سال 2007م. اين بار كشور «استوني» بود كه خبر از حملهي سايبري به خود داد. هدف اين حمله گويا رسانهها، بانكها و وزارتخانههاي اين كشور بودند كه از سوي سروري در روسيه مورد حمله قرار گرفتند.
- در سال 2007م.، تارنماي انتخابات كشور «قزاقستان» در جريان يك حملهي سايبري از كار افتاد.
- در سال 2008م.، سايتهاي مربوط به كشورهاي روسيه، گرجستان و آذربايجان در جريان درگيريها در اوستياي جنوبي مورد حملهي هكرها قرار گرفتند.
- در سال 2009م.، حملات گستردهاي به بخشهاي دولتي، رسانهاي و تارنماهاي مالي ايالات متحده و كره جنوبي صورت پذيرفت. در حالي كه همه به راهاندازي حمله از سوي كره شمالي نظر داشتند يك تحقيق نشان داد كه با كمال تعجب حمله از يك سرور ناشناخته در بريتانيا بوده است.
- در ماه مي 2010م.، در پاسخ به حملهي سايبري هند، تارنماهاي سازمان موشكي هند، بنياد ملي علوم هند، دفتر چندين حزب و ... مورد حملهي هكرهاي پاكستاني قرار گرفت.
- در سپتامبر 2010م.، رايانه هاي مربوط به تأسيسات اتمي كشورمان توسط ويروس استاكس نت مورد هجوم قرار گرفت. اين ويروس يكي از پيشرفتهترين ويروسهاي رايانهاي بود و صفحه جديدي را در مبارزههاي سايبري گشود.
- در سال 2010م. دوباره دولت انگليس اعلام كرد كه در هر ماه، هدف بيش از 1000 حملهي سايبري قرار ميگيرد.
- در ژوئيهي 2011م. تارنماي شركت ارتباطاتي (SK) كره جنوبي هك شد و اطلاعات شماره تلفن، پستهاي الكترونيك و آدرس منزل 35 ميليون نفر به سرقت رفت.
- در اكتبر 2011م.، دولت آمريكا پذيرفت كه كنترل هواپيماي جاسوسي خود را در يك عمليات سايبري از سوي ايران از دست داده است.
- در سال 2012م. عنوان شد كه هند اطلاعات كميسيون دوجانبهي اقتصادي بين چين و آمريكا را هك كرده است. گويا اطلاعات هك شده شامل تبادلات پستهاي الكترونيك بين اعضاي كميسيون دوجانبه بوده است.

تاسيس سفارت آمريكا در فضاي سايبر براي جنگ سايبري :
سناي آمريكا لايحهاي را تصويب ميكند كه طي آن راهبردي هماهنگ كننده براي موضوعات فضاي سايبري و امنيت سايبري جهاني تدوين شده و وزارت خارجه آمريكا سفير در فضاي سايبري خواهد داشت. اين لايحه هماهنگ كنندهي امنيت سايبري وزارت خارجه را ايجاد ميكند. (قانوني كه در سنا مطرح ميشود، به طور مجازي، يك سفير ايالات متحده براي فضاي سايبري را به وجود ميآورد.)
بر اساس بيانيهاي كه توسط حاميان اين قانون يعني «جان كري» رئيس كميته روابط خارجي سنا و سناتور «كريستن گيليبراند» منتشر شده است قانون سال ۲۰۱۰ هماهنگي فضاي سايبري و امنيت سايبري جهاني اجازه ايجاد يك هماهنگ كننده ارشد در وزارت خارجه را خواهد داد كه مساوي با منصب سفير كبير خواهد بود.
اين سفير به عنوان مشاور اصلي وزير امور خارجه ارائه رويكردي راهبردي براي سياست بينالمللي آمريكا را بر عهده خواهد داشت. جان كري در بيانيه فوق گفت: اين لايحه گام اول براي سازماندهي بهتر تلاش آمريكا به منظور توسعه يك رويكرد راهبردي هماهنگ شده براي موضوعات فضاي سايبري و امنيت سايبري جهاني است. اين قانون يك ديپلمات را مسئول سياست سايبري آمريكا در كشورهاي ديگر ميكند.
اين هماهنگ كننده ارشد، مشاور اصلي وزير امور خارجه در زمينه موضوعات فضاي سايبري و امنيت سايبري جهاني خواهد بود و رويكرد راهبردي سياست و برنامههاي دولت فدرال با هدف پرداختن به موضوعات فضاي سايبري و امنيت سايبري در خارج از آمريكا را مشخص ميكند.
حاميان لايحه فوق اعلام كردند كه اين قانون توسعه يك راهبرد روشن و هماهنگ شده براي تعامل سايبري بينالمللي را تضمين ميكند كه شامل مذاكره بالقوه براي يك چارچوب چند جانبه در جهت ارائه اصول قابل قبول جهاني به منظور جنگ سايبري است.

پشتيباني آتش سايبري :
پنتاگون در حال توسعه فرآيندهايي است كه به نيروهاي مستقر در خط مقدم اجازه ميدهد مانند درخواست آتش پشتيباني توپخانه، درخواست پشتيباني سايبري تهاجمي داشته باشند.
ارتش آمريكا «فرمت درخواست تأثيرات سايبري» (CERF) را ارائه نموده است، سامانه اي كه فرماندهان عملياتي آمريكا را قادر ميسازد درخواست انجام عملياتهاي سايبري را از قرارگاه فرماندهي سايبري آمريكا داشته باشند.
اين سيستم، يك مدل پشتيباني هوايي نزديك مي باشد وفرآيند و روندي را براي فرماندهان تاكتيكي و عملياتي فراهم مي سازد كه با استفاده از آن بتوانند از اين آتش سايبري به نفع عملياتهاي خود بهره جويند.
هماكنون، فرمت درخواست تأثيرات سايبري «به فرماندهان رزمي و عملياتي اجازه ميدهد تا براي مأموريتهاي خود درخواست پشتيباني سايبري نمايند. با اين وجود، ارتش امريكا ميخواهد اين سامانه را گسترش دهد تا واحدهاي كوچكتر و در سطح تاكتيكي حاضر در ميدان نبرد بتوانند درخواست پشتيباني آتش سايبري نمايند.
با اين حال، يكي از بزرگترين چالشهاي پيش روي ارائه پشتيباني آتش سايبري، اطمينان از اين امر است كه آيا برنامهريزهاي ارتش ميدانند چه نوع ابزار سايبري در اختيار آنها است؟، چگونه از اين ابزار بايد استفاده نمود؟ و همچنين اينكه تأثيرات احتمالي ناخواسته حملات سايبري چه ميتواند باشد؟
فرماندهان متخصص در تسليحات نظامي متعارف و تأثيرات اين تسليحات، بايد بدانند كه از منظر سايبري دقيقا ميخواهند چه كاري انجام دهند و نسبت به تأثيرات جانبي اقدامات خود و تعامل بين حوزه سايبري و فيزيكي مطلع باشند، همچنين برنامهريزهاي سايبري بايد از نيازهاي نيروهاي پياده در عملياتهاي سايبري آگاه باشند.
بدين منظور، ارتش امريكا سعي دارد اهداف را از دريچهاي كلي نگاه كند تا مشخص شود كه عملياتهاي جنبشي بر عملياتهاي سايبري چه تأثيري خواهند داشت و برعكس. چرا بايد دشمن را بمباران و تسليم نمود در حاليكه ميتوان با هزينهاي به مراتب كمتر وي را به راحتي گول زده و به بيراهه كشيد.
ژنرال رت هرناندز (Rhett Hernandez)، فرمانده قرارگاه فرماندهي سايبري ارتش امريكا مي گويد: با اين حال، برنامهريزي و هدفيابي سايبري نيازمند منابع وسيعي است. برنامهريزها و تحليلگران ما سعي دارند هدفيابي سايبري را با اهداف [نظامي]؛ فرآيند آتشهاي مشترك و تأثيرات مرگبار و غيرمرگبار تلفيق نمايند.
در همين حين، تفنگداران دريايي امريكا در تلاشند تا نيروهاي ويژه هوايي زميني تفنگدار را با تسليحات سايبري مجهز نمايند تا آنها را در كنار تفنگها، توپخانه، تانكها، بالگردها و هواپيماها به ميدان نبرد ببرند.

راهبرد جديد پنتاگون در زمينه سايبر:
وزارت دفاع آمريكا پيشتر برنامههاي تداركاتي سريعي را كه عمدتاً به پشتيباني از سربازان در عراق و افغانستان و تأمين تجهيزات كليدي مانند خودروهاي مقاوم در برابر مين مي پرداخت ، تدوين كرده بود . اين برنامه هاي تداركاتي سريع ، تنها به محيطهايي محدود ميشدند كه در آنها تجهيزات فني و فيزيكي كاربرد داشتند ، اما اكنون بر روي فضاي سايبري و تجهيزات مربوطه متمركز شده كه آن هم با تأخير در اجرا مواجه شده است ، بنابراين انتظار مي رود ادامه اين روند بر تجهيز فرماندهي سايبري ارتش آمريكا و يگان هاي تابعه آن تأثيري منفي داشته باشد.
به نوشته ديلي تلگراف: وزير دفاع آمريكا در تاريخ بيستم مهرماه با اشاره به قدرت سايبري كشورهايي چون ايران ،چين و روسيه اعلام كرد كه ممكن است كشورش با حملات سايبري بيشتري روبرو شود. در همين رابطه وزارت دفاع آمريكا اعلام كرد براي جلوگيري از اين حملات، مجوز انجام حملات پيشگيرانه سايبري را صادر كرده است. اين فرمان به اين معني است كه از اين پس نهادهاي اطلاعاتي آمريكا ميتوانند به بهانه روبرو بودن با حملات سايبري، سامانههاي رايانهاي ساير كشورهاي جهان را مورد حمله قرار دهند.
همچنين وزارت دفاع آمريكا، از برنامهريزيهاي خود براي همكاري با دولتهاي همپيمان براي توسعه راهبرد مشترك در زمينه دفاع در برابر حملات سايبري خبر داد و اعلام كرد: ايجاد آگاهيهاي مشترك و قابليتهاي هشداري، دفاع از خود به صورت گروهي در برابر حملات سايبري را افزايش ميدهد.
در اين سند راهبردي،پنتاگون به صورت روز افزون درصدد تحكيم روابط بينالملل براي بازتاب تعهدات مركزي و منافع مشترك در فضاي سايبري است. در حاليكه بدنبال افزايش حملات سايبري در آمريكا، مقامات وزارت دفاع اين كشور اعلام كردهاند كه حملات سايبري به عنوان اقدامات جنگي تلقي ميشوند كه ميتوان با آنها مقابله به مثل كرد، اما سند منتشر شده جديد پنتاگون، از مفهوم استفاده از دامنه سايبري براي انجام عملياتهاي تهاجمي عقبنشيني كرده است و روي دفاع در برابر حملات سايبري متمركز شده است.
جنگ سايبري آمريكا
آژانس امنيت ملي آمريكا كه نهاد اطلاعاتي وزارت دفاع به شمار مي رود ، فرماندهي تدارك براي مقابله با جنگ سايبري را به عهده گرفته است. اين آژانس با بودجه اي بيش از هفت و نيم ميليارد دلار در سال و با ۳۸ هزار كارمند (بيش از مجموعه كاركنان سيا و اف بي آي) در عرصه هايي مانند شنود و ارزيابي گفت وگوهاي تلفني، ارتباطات مخابراتي و نامه هاي الكترونيكي تخصص هاي ويژه اي دارد.
آمريكا در اين زمينه نيز به تدوين راهبرد فضاي ارتشي سايبر نيز روي آورده است و از اين راهبرد جديد براي فعاليت در فضاي سايبري پرده برداشته است. اين راهبرد كه براي سال ۲۰۱۱ در نظر گرفته شده است به بازتعريف فضاي سايبري اقدام كرده و آن را يك حوزه عملياتي در نظر مي گيرد.

اين راهبرد متشكل از پنج بخش عمده است كه عبارتند از:
1- برخورد با فضاي سايبري به مثابه يك حوزه عملياتي براي سازمان دهي، آموزش و تجهيز، تا از اين طريق وزارت دفاع بتواند بهره كامل را از پتانسيل هاي موجود در فضاي سايبري ببرد.
2- به كارگيري مفاهيم عملياتي دفاعي جديد به منظور حفاظت از شبكه ها و سامانه هاي وزارت دفاع
3- همكاري با ديگر وزارت ها و آژانس هاي دولتي آمريكا و نيز بخش خصوصي به منظور فراهم سازي يك راهبرد امنيت سايبري كامل دولتي.
4- ايجاد روابط محكم و خوب با هم پيمانان و شركاي بين المللي آمريكا به منظور تقويت امنيت سايبري مشترك.
5- بهره گيري از استعدادها و مهارت هاي كشور از طريق نيروي كاري سايبري استثنايي و نوآوري سريع در فناوري.
اين سند پاشنه آشيل آمريكا فضاي سايبري بوده و اين فضا براي انجام فعاليت هاي نظامي، اطلاعاتي و تجاري آمريكا بسيار حائز اهميت است.
لئون پانهتا وزير دفاع آمريكا در سخنان خود از روبرو بودن با حملاتي نظير حمله پرل هاربل سخن گفته بود. البته آمريكا پيش از صدور اين فرمان نيز حملات سايبري متعددي را عليه كشورهاي مختلف انجام داده است كه بارزترين اين حملات، ويروسها و كرمهاي رايانهاي بود كه از سوي اين كشور براي ايجاد اخلال و كارشكني در نيروگاه هسته اي بوشهر صورت گرفته بود. براي مثال در سالهاي اخير و همزمان با اوج گيري توانمنديهاي دانشمندان ايراني در استفاده صلح آميز از انرژي هستهاي، شاهد هجوم دو ويروس رايانهاي به تأسيسات هستهاي ج.ا.ا با نام استاكس نت وفليم بوديم. در همين رابطه لابراتوار امنيت سايبري روسيه از 189 حمله سايبري در ايران خبر ميدهد و مقامات سابق و كنوني در آمريكا نيز فاش كردهاند كه جورج بوش، رئيس جمهور سابق آمريكا براي نخستين بار نسبت به حملات سايبري عليه ج.ا.ا اقدام كرده است و باراك اوباما نيز از اين برنامهها اطلاع كافي داشته و حتي آنها را با كد عملياتي بازيهاي المپيك گسترش داده است.
براساس اين طرح يك كميته عالي براي نظارت بر تداركات سايبري موسوم به هيأت مديريت سايبري(CIMB) به رياست معاون فناوري وپشتيباني وزير دفاع و عضويت معاون سياسي وزير دفاع و معاون فرماندهي ستاد مشترك ارتش تشكيل خواهد شد. علاوه بر اين يك تيم توانمنديهاي سايبري(CCT) براي نظارت بر توسعه فناوريها در مقياسي وسيعتر و اصلاح سياستگذاري وزارت دفاع در اين حوزه ايجاد ميشود. اين تشكيلات بر شكلگيري دو مسير مختلف براي تداركات تجهيزات سايبري شامل روش سريع و روش سنجيده نظارت خواهد كرد . شيوه اول براي بازههاي زماني كمتر از يك سال و ديگري براي دوره هاي زماني طولانيتر پيش بيني شده است .